کنفرانس علمی «انواع مطالعات کیفی» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده علوم بهداشتی، کنفرانس علمی دو روزه «انواع مطالعات کیفی» توسط پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی (مرکز تحقیقات سنجش سلامت) در 20 و 21 خرداد ماه سال جاری با حضور جمعی از پژوهشگران و متخصصان حوزه سلامت، دانشجویان و سایر علاقه‌مندان برگزار شد.

در این کنفرانس علمی دکتر فضل اله احمدی و دکتر عیسی محمدی، از اعضای هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، در خصوص انواع مطالعات کیفی توضیحاتی ارایه کردند.

دکتر فضل اله احمدی با اشاره به تاکیداتی که در قرآن درخصوص کسب علم آمده است، گفت: تحقیق در حق و حقیقت ریشه دارد و ما باید به این حقایق در زندگیمان بپردازیم.

وی به ضرورت شناخت انواع روش‌های تحقیق اشاره کرد و گفت: ماهیت داده ها و روش های مطالعاتی در پژوهش های مختلف متفاوت است و ما باید در روش‌های متعدد تحقیق تسلط داشته باشیم تا زمان پرداختن به سوال پژوهش بتوانیم روش درست را برای رسیدن به پاسخ آن انتخاب کنیم و عدم آگاهی ما باعث انتخاب رویکرد اشتباه نشود.

در ادامه دکتر احمدی به فلسفه ی رویکردهای کیفی و کمی پرداخت و به تفاوت‌های آنها اشاره و اظهار کرد: در تحقیق کیفی ضروری است که محقق به طور دائم در داده ها تأمل و تفسیر داشته باشد تا امکان مفهوم سازی دقیق میسر شود و درگیری مستمر محقق با داده ها اعتبار تحقیق را بالا می برد.

وی ادامه داد: عناصر اساسی مطالعات کمی صرفا اعداد و ارقام و کدهای ریاضی است در حالی که در مطالعات کیفی استفاده از اعداد و ارقام جایگاهی ندارد.

وی در ادامه به روش های نمونه گیری و دغدغه یافته ها در مطالعات کیفی پرداخت و تحلیل داده ها و اعتبار آنها را مورد بررسی قرارداد و گفت: یکی از ویژگی های خاص مطالعات کیفی همزمانی جمع آوری و تحلیل داده ها است.

در ادامه دکتر عیسی محمدی رویکرد پدیدار شناسی را مطرح کرد و در این رابطه اظهار کرد: اولین بار "کانت" پدیدار شناسی را مطرح کرد. در حقیقت دانش و شناخت امری ذهنی است و ذهن انسان است که باعث می شود ما پدیده ها را بشناسیم و به آنها معنی دهیم. در پدیدار شناسی بیشتر به دنبال یافتن تجارب افراد و درک آنها از پدیده های زندگی شان هستیم.

وی در ادامه جایگاه پدیدار شناسی در مطالعات کیفی و کاربرد آنرا با توجه به اهداف مطالعه بیان کرد.

در روز دوم این نشست دکتر عیسی محمدی در خصوص مفهوم گراندد تئوری مفاهیمی ارایه و جایگاه و کاربرد آنرا در مطالعات کیفی مطرح کرد.

دکتر محمدی نیز در این خصوص گفت: گراندد تئوری یا تئوری زمینه ای هم می تواند به عنوان یک روش پژوهش در نظر گرفته شود و هم اشاره به نوع تئوری مطرح شده در یک مطالعه داشته باشد. در حقیقت در تئوری زمینه ای محقق بیشتر درصد کشف فرآیند های اجتماعی و تعاملات موجود فراتر از توصیف آنچه گفته و مشاهده می شود هست و تمرکز بر روی پردازش و ارایه نظریه است.

در ادامه مباحث روز دوم نشست، دکتر فضل اله احمدی مفاهیم اتنوگرافی یا قوم نگاری و جایگاه و کاربرد آن در مطالعات کیفی را مطرح کرد و گفت: در این روش پژوهش بیشتر به تعاملات فرهنگی گروه های جمعیتی خاص پرداخته می شود و سوالات و روش پژوهش آن با سایر مطالعات کیفی تفاوت دارد.

سپس دکتر محمدی به موضوع تحلیل محتوا پرداخت و به انواع مطالعات تحلیل محتوا اشاره کرد.

در پایان نیز به مفهوم اقدام پژوهی و کاربرد آن در پژوهش پرداخته شد. در این بخش توسط دکتر احمدی به جنبه های اساسی این روش پژوهش کیفی پرداخت.

گفتنی است، این کارگاه با هدف ارتقا توانمندی پژوهشگران و متخصصان حوزه سلامت در زمینه آشنایی با مجلات حوزه سلامت و آماده سازی مقالات برای ارایه به نشریات معتبر برگزار شد و برای متخصصان حوزه سلامت دارای 6 امتیاز بازآموزی بود.

پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی با برگزاری دوره‌ها، کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی متناسب با نیاز دانشجویان و متخصصان حوزه سلامت، تلاش می‌کند نقش کلیدی خود را در ارتقا توانمندی متخصصان این حوزه ایفا کند.