کارگاه ارزیابی کارآیی در نظام سلامت برگزار شد

کارگاه مجازی دو روزه "ارزیابی کارآیی در نظام سلامت" توسط پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی (مرکز تحقیقات سنجش سلامت) در 6 و 7 شهریور ماه سال جاری با حضور جمعی از پژوهشگران و متخصصان حوزه سلامت، دانشجویان و سایر علاقمندان برگزار شد. در این کارگاه دکتر محسن بیاتی دانشیار اقتصاد سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در خصوص کارآیی در نظام سلامت توضیحاتی ارائه نمودند. 
در ابتدای کارگاه به چارچوب نظری موضوع پرداخته شد. در این خصوص بیان شد که تحلیل کارآیی نظام سلامت به دلیل افزایش روزافزون هزینه‌های سلامت و محدودیت‌های منابع یکی از ضروریات است.  در بررسی کارآیی فرایند ارائه خدمات سلامت مورد بررسی قرار می‌گیرد و تلاش می‌شود تا استفاده بهینه‌تری از ورودی‌های سیستم سلامت شود.
در حوزه اقتصاد سلامت منظرهای متفاوتی برای محاسبه کارآیی وجود دارد. اگر در سطح مراکز ارائه خدمات سلامت نگاه کنیم ورودیها شامل نیروی انسانی، تجهیزات، دارو، منابع مالی و... است ولی اگر منظر بررسی را از سطح مراکز ارائه خدمات سلامت به کل نظام سلامت ارتقا دهیم، ورودیهای سیستم سلامت شامل مراقبت‌های سلامت، خود مراقبتی و سبک زندگی هستند که منجر به تولید سلامت می‌شود. به عبارت دیگر در اقتصاد سلامت با دو رویکرد می‌شود به کارآیی نگاه کرد: کارآیی در سطح کلان و کارآیی در سطح خرد. در سطح کلان به کل نظام سلامت نگاه می شود و بیشتر به موضوع مورد بررسی توزیع بودجه بین بیماری‌ها و نقاط جغرافیای مختلف و مراکز گوناگون است و هدف اصلی در این سطح ارتقای دستاوردهای سلامت است. در مقابل کارآیی در سطح خرد بیشتر به نسبت ورودی ها و خروجی ها در مراکز مختلف ارائه خدمت اشاره می کند و هدف اصلی در این سطح افزایش کارآیی در سطح همان مرکز ارائه دهنده خدمات سلامت است. 
عضو هیئت علمی دانشگاه به این موضوع اشاره کرد که، اکثر مطالعاتی که در حوزه سلامت انجام شده است عمدتاً بر سطح مراکز ارائه خدمات سلامت، خصوصاً بیمارستان‌ها تمرکز داشته است. زیرا بخش درمان خصوصاً خدمات بیمارستانی به دلیل استفاده از نیروی انسانی تخصصی و تجهیزات پیشرفته، پرهزینه‌ترین خدمات بخش سلامت را ارائه می‌دهند.
دکتر بیاتی یکی از چالش‌های سنجش کارآیی را در نظر گرفتن کیفیت ارائه خدمات عنوان کرد و به این موضوع اشاره کرد که نمی‌توان به طور کامل در محاسبات کیفیت خدمات را مد نظر قرار داد و آن را محاسبه کرد؛ با این حال بررسی ترکیب شاخص‌های مختلف عوامل تولید و نحوه استفاده از آن می ‌تواند کمک کننده باشد.
 در ادامه، به انواع کارایی در حوزه سلامت، نقاط قوت و ضعف رویکردهای مختلف سنجش سلامت پرداخته شد. در بیان کلی دو رویکرد اصلی برای سنجش کارآیی وجود دارد که عبارتند از: روش تحلیل پوششی داده ها و روش تحلیل مرزی تصادفی. در این کارگاه ویژگی های هر دو روش توضیح داده شد و نحوه تفسیر هر دو رویکرد مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه به نحوه محاسبه کارآیی پرداخته شد. یکی از نرم‌افزارهای بسیار مفید در حوزه مطالعات اقتصادی نرم‌افزار STATA است. در این کارگاه محاسبات کارآیی به طور عملی با این نرم‌افزار آموزش داده شد تا شرکت کنند گان علاوه بر ارتقاء دانش تخصصی خود در این زمینه بتوانند مهارت عملی لازم را نیز برای محاسبه کارایی در سنجش سلامت نیز کسب نمایند.
در پایان مدرس کارگاه به سوالات شرکت کنندگان در بخشهای مختلف پاسخ دادند و در جمع بندی به این تکته اشاره کردند که حضور یک مشاور اقتصاد سلامت در مطالعات اقتصادی حوزه سلامت نقش مهمی در افزایش دقت و اعتبار نتایج مطالعه خواهد داشت زیرا توجه به ابعاد و جزئیات در این زمینه بسیار تعیین کننده است. 
این کارگاه با هدف ارتقا توانمندی پژوهشگران و متخصصان حوزه سلامت در زمینه کارآیی نظام سلامت برگزار شد. پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی با برگزاری دوره ها، کارگاه ها و برنامه های آموزشی متناسب با نیاز دانشجویان و متخصصان حوزه سلامت، تلاش می کند نقش کلیدی خود را در ارتقا توانمندی متخصصان این حوزه ایفا نماید.